126

16ص.

ميتوان الأشكال الكريه از منلائوس را مهمترين اثر در سنت نگارش كتابهاي اكر دانست؛ كتابهايي كه با هدف حل مسائل نجوم كروي به رشتۀ تحرير درآمدهاند. كتاب اصول از اقليدس نيز مهمترين اثر دربارۀ هندسۀ اشكال مسطحه در رياضي باستان است. در مقالۀ پيش رو نگارنده بر آن است كه با قياس ميان كتاب الأشكال الكريه و اصول اقليدس، نشان دهد كه مقالۀ اول الأشكال الكريه كوششي جهت بازسازي محتواي مقالۀ اول اصول براي شكلهاي كروي است. بر اساس اين قياس، موفقيتها و محدوديتهاي او در انجام چنين كاري بررسي ميشود و با تكيه بر همنهشتي مثلثها به تمايزهاي قضاياي آن در حالت مسطحه و كروي اشاره ميشود. در ضمن نشان داده ميشود كه معادل قضيۀ بسيار مهم هندسۀ مسطحه براي مجموع زواياي داخلي مثلث، نخستين بار توسط خواجه نصير الدين طوسي و در تحرير او از الأشكال الكريه بيان شده است.

تاريخ علم

1392

11

1

31-46

بهار و تابستان