154

17ص.

رسالۀ السفير في الهيئة از جمله رسالههاي مختصر هيئت است كه غياثالدين منصور دشتكي، دانشمند بزرگ دورۀ صفوي، آن را در سال 906 ق تأليف كرده است. بررسي آن از چند منظر اهميت دارد: اول، اين رساله از جمله آخرين كتابهايي است كه در ادامۀ سنت هيئتنگاري در دورۀ اسلامي نوشته شده است. دوم، اين رساله در دورهاي تأليف شده كه ازآن به دورۀ افول علم اسلامي تعبير ميشود. سوم، در اين كتاب، بر خلاف رويۀ كتابهاي مختصر هيئت، به اشكالات الگوهاي بطلميوسي و راهحلهاي ديگران و دشتكي اشاره شده است. مقالۀ حاضر به بررسي شخصيت علمي دشتكي و معرفي رسالۀ السفير في الهيئة ميپردازد. بررسي محتواي اين رساله نشان ميدهد كه آن يك كتاب هيئت استاندارد، مختصر، مبتني بر هيئت بطلميوسي و درسنامهاي است كه براي آموزش همگاني نجوم نوشته شده بود. ويژگي مهم آن بيان اشكالات نجوم بطلميوسي و تاريخچۀ حلّ آنها است كه ظاهراً براي تشويق خواننده به خواندن آثار پيشرفتهتر دشتكي و آشنايي با راهحلهاي او بوده است.

تاريخ علم

1394

13

1

115-131

بهار و تابستان