155

13ص.

استفاده از مفهوم فلك براي تبيين حركت سيّارات و همچنين مفهوم آن در فلسفۀ طبيعي به يونان باستان باز ميگردد. افلاطون و ارسطو مفاهيم فلسفي و ائودوكسوس و بطلميوس مفاهيم نجومي آن را تبيين كردند. فلاسفه و ستارهشناسان دورۀ اسلامي مفهوم فلك را توسعه دادند و مفاهيم فلسفي تازهاي را با استفاده از آن بنا نهادند. دانشمندان اسلامي فلكي را به افلاك بطلميوسي، كه تعداد آنها هشت بود، افزودند و احتمالاً نخستين بار ابنسينا اين فلك را با عنوان محدّدالجهات خوانده است. ابنسينا و پيروانش مستقيم و غيرمستقيم به بساطت فلك محدّدالجهات اشاره ميكردند و بناي بعضي از مفاهيم فلسفي- كلامي را بر اين اعتقاد نهادند. مفهوم بساطت فلك محدّدالجهات را ملّا علي قوشچي، در كتاب شرح تجريدالاعتقاد نقد كرده است. قوشچي در نقدهاي خود به نظريات فلسفه طبيعي به همين يك مورد بسنده نكرده است، امّا در اين مقاله تنها به استدلالهاي او در مورد بساطت محدّدالجهات اشاره خواهد شد

تاريخ علم

1394

13

1

133-145

بهار و تابستنان