162

20ص.

انتقال علوم همزمان با گسترش استعمارگري شتاب گرفت و به صورت يكي از پديدههاي توأمان اين تلاش براي جهانگشايي ظاهر شد. تاريخنگاري علم تا سالهاي هشتاد قرن نوزده در جهان غرب و همچنين ايران غالباً متمركز بود بر تحقيق در بارۀ نظريهها، ايدهها وكشفيات ممتاز و دانشمندان پيشتاز و نخبگان علم. ولي پس از آن به تدريج زمينههاي تحقيق در غرب وسعت گرفتند و جنبه هاي بسيار مهم فرهنگي، اجتماعي و نهادي و اقتصادي را نيز شامل شدند. به خصوص تاريخنگاران به تاريخ علوم جديد و انتقال علم توجه بيشتري معطوف كردند. دو عامل مهم باعث اين تحول شدند: يكي نظريۀ توماس كوهن بود و ديگري نقد شرقشناسي ادوارد سعيد. در بخش اول اين مقاله انتقال علم جديد بررسي ميشود و دو مدل انتقال علم از جرج بسلا و جوزف نيدهام، دو تاريخنگار علم، در اين رابطه ارائه ميشود. در بخش دوم نظريۀ توماس كوهن و نقد شرقشناسي ادوارد سعيد همراه با نظريه ديپش چاكرابارتي كه براي تاريخنگاران انتقال علم بسيار مهم است، بررسي ميشود. در بخش سوم اين مقاله نكاتي در بارۀ تاريخنگاري انتقال علم در ايران و روششناسي آن و همچنين سنجش نقدي از آن ذكر خواهد شد

تاريخ علم

1395

14

1

1-20

بهار و تابستان