192

29ص.

بر خلاف كليشۀ رايج در بارۀ تقابل علماي اماميه با نجوم جديد در عصر قاجار، تا به حال شاهدي از مخالفت صريح و گستردۀ علماي اماميه با نجوم جديد بر اساس آموزههاي ديني در آن دوران، آن طور كه در ماجراي گاليله و كليساي كاتوليك شاهدش هستيم، يافت نشده است. تنها دو مخالفت از سوي ملا مهدي نراقي و محمدحسين شهرستاني وجود دارد كه نه به دلايل ديني بلكه بر اساس دانش سنتي ايشان از نجوم و فلسفۀ طبيعي ارسطويي ابراز شده است. علما به خاطر تطبيق نجوم قديم بر آيات و روايات مخالف نجوم جديد نبودند. علاوه بر اين علما دلبستگياي به تنجيم نداشتند و آن را حرام ميدانستند و معمولاً وجود احاديث تنجيمي را مؤيد تنجيم رايج نميديدند و در نتيجه به خاطر تنجيم مدافع نجوم قديم نبودند. بنا بر اين انگيزهاي براي مخالفت با نجوم جديد نداشتند. علما خود را متولي كيهانشناسي نميدانستند، بنا بر اين كيهانشناسي جديد رقيبي براي ايشان محسوب نميشد تا اينكه هبةالدين شهرستاني كتاب الاسلام والهيئة را نوشت. او در آن كتاب ميخواست نشان دهد كه آيات و روايت نه تنها با نجوم جديد مخالف نيستند، بلكه مؤيد آن هستند.

تاريخ علم

1397

16

1

65-93

بهار و تابستان