بررسي تزئينات نماي بيروني خانه هاي ايران در دوره قاجار( نمونه موردي: خانه عامري ها، كاشان)( معماري ارشد1)

چكيده :

تزئينات رايج در معماري كهن ايراني با همه‌ ويژگي‌هاي خود از گچبري و آرايش با كاشي لعابدار و غيره به معماري اسلامي ايران راه يافت. پژوهش حاضر با هدف بررسي تزئينات نماي خانه‌هاي ايران در دوره قاجار، نمونه موردي خانه عامريهاي كاشان انجام شد. روش پژوهش بهكار رفته در اين نوشتار تركيبي از روشهاي توصيفي، تحليلي، ميداني و پژوهشي در نمونه‌هاي موردي است كه با استفاده از مطالعات كتابخانهاي همچون بررسي كتب، مقالات، رسالات، آرشيوهاي عكس كتابخانه‌ها و عكسهاي شخصي در زمينه تزيينات بيروني خانه‌ها در دوره قاجار و همچنين مطالعات ميداني به صورت بازديد و مشاهده مستقيم محقق از اثار قديمي انجام شد. نتايج تحليلها نشان داد به‌طور كلي، تزئينات معماري اسلامي شامل سنگ، آجر، چوب، گچ و كاشيكاري، هريك جداگانه دست به هنرنمايي زدند و مفاهيمي را القاء و به‌گونه‌اي باعث وجه تمايز معماري اسلامي گرديده‌اند. در معماري اسلامي تزئين و آرايش ساختمان كه جزء لاينفك معماري محسوب مي‌شود در غالب‌هاي متفاوتي نمود مي‌يابد: 1-آجركاري 2-كاشي‌كاري 3-گچبري 4-مقرنس 5-آينه‌كاري 6-كتيبه. از ميان تزئينات فوق، تزئينات كاشي‌كاري در ابنيه مورد بررسي كمتر به‌چشم مي‌خورد و بيشترين سهم عايد تزئينات گچبري مي‌باشد. گچبري از جمله تزئينات معماري است كه بعد از تزئينات نقاشي و رنگ‌آميزي به‌صورت پركار و فراوان در بخش‌هاي نماي ورودي، نماي خارجي و داخل خانه، به‌ويژه در بخش تالار شاه‌نشين و نماهاي سردر بيروني رو به حياط و اتاق بخش زمستاني اجرا شده ‌است. گچبري‌‌ها به شيوه شيروشكري، برجسته، زبره و مشبك با انواع نقوش اسليمي، حيواني و گياهي كار شده‌ است. با توجه به نتايج اين پژوهش ميتوان استفاده از نقوش گياهي به تناسب معماري اصيل ايراني، كاربرد يك نقش گياهي مستقل به‌صورت تك عنصر، به‌كارگيري نقوش گياهي در فضاي معماري سنتي و تركيب با نگارگري ايراني و جايگيري نقوش گياهي در تقسيم‌بندي‌هاي مدرن با رنگ‌هاي غني و درخشان را براي معماري جديد با تكيه بر معماري و تزئينات خانه عامريها پيشنهاد داد.